Tworzenie partycji Recovery przy pomocy CloneZilla/Partimage

[roobal]

Pomimo, że jest już podobny temat oraz kilka podobnych na Vortalu DobreProgramy, są one jednak dedykowane głównie dla systemu Windows a co z użytkownikami, którzy nie korzystają z systemów Microsftu? Dlatego postanowiłem opisać te 2 całkowicie darmowe i wolne (od słowa wolność) narzędzia, które pozwolą sklonować nie tylko system Windows ale również inne, przy okazji przedstawiając alternatywne rozwiązania dla komercyjnych programów.

W poradniku opiszę tu dwa narzędzie do wykonania obrazów partycji. Partimage, dla mniej wymagających i lubiących prostotę obsługi programu oraz CloneZilla, co prawda nie jest on trudny w obsłudze, jednak oferuje bardziej zaawansowane funkcje niż Partimage.

Wielu użytkowników boryka się z naprawą systemu co często kończy się jego reinstalacją a tak być nie musi, pomimo że modne ostatnio wśród producentów szczególnie laptopów jest tworzenie partycji Recovery bądź dołączanie zamiast płyty z czystym systemem Windows płyty RecoveryCD, wiele osób narzeka na zbyt długi czas przywracania systemu przy pomocy tych narzędzi. Innym problemem jest to, że nie każdy producent dostarcza narzędzia do wykonania obrazu systemu w takim stanie jakim by sobie tego klient życzył, zwłaszcza w przypadku dostarczania płyt RecoveryCD. Jeszcze inna sprawa, że w wielu przypadkach system przywracany jest do tzw. ustawień fabrycznych co skutkuje wyczyszczeniem dysku i utratą cennych danych. Przy pomocy narzędzi opisanych przeze mnie, wiele osób zyska przede wszystkim na czasie, gdyż proces przywracania systemu w zależności od jego wielkości zajmuje od 20 do 60 minut, gdzie w przypadku partycji Recovery wg niektórych doniesień i doświadczeń osobistych przywracanie wynosi ponad 2h (należy doliczyć jeszcze instalację poprawek), Przy pomocy tych dwóch narzędzi do klonowania możliwe jest wykonanie obrazu obecnego stanu systemu i wiele innych korzyści. Po “wyczyszczeniu” systemu ze zbędnych zamulaczy w postaci wszelkich programów w wersji demo i trial w przypadku OEMów dostarczanych przez producenta lub postawieniu “czystego” Windowsa i instalacji sterowników i wszystkiego co potrzebne i niezbędne, lub po postawieniu naszego innego ulubionego systemu, np. Linuksa, dopieszczeniu i dostosowaniu do naszych potrzeb, można przystąpić do operacji wykonania obrazu ulubionego systemu.

1. Wykonywanie obrazu partycji przy pomocy Partimage.

Program Partimage, jest programem działającym pod systemami GNU/Linux, program ten można znaleźć w repozytoriach wielu popularnych dystrybucji, jednak nie ma potrzeby specjalnie instalować Linuksa na dysku tylko dla tego jednego narzędzia, ponieważ program ten znaleźć można na kilku, zwłaszcza specjalistycznych dystrybucjach typu LiveCD, czyli systemów działających po prostu z płyty. Partimage można znaleźć na przykład na SystemRescueCD albo na polecanym przeze mnie GParted LiveCD. GParted LiveCD oprócz programu do partycjonowania dysku o tej samej nazwie zawiera również wspomniany tu program Partimage i kilka innych specjalistycznych, wszystko na jednym CD.

Dla wielu użytkowników, szczególnie systemów Windows, linuksowe oznaczenia dysków i partycji mogą być niejasne, dlatego zostało to dokładnie opisane tutaj .

1. a. Wykonywanie obrazu partycji.

Gdy zostanie pobrany obraz ISO dysku GParted LiveCD należy go nagrać na płytę CD jako obraz dysku lub wrzucić na pendrive lub inną pamięć flash przy pomocy Unetbootin, następnie należy ponownie uruchomić komputer i włączyć w BIOSie lub w menu wyboru bootowania, wybrać nośnik rozruchowy, na którym jest GParted LiveCD, czyli CD-ROM lub USB, gdy wszystko zostało wykonane poprawnie powinien się pojawić taki ekran wyboru (w przypadku korzystania z Unetbootin, ekran wyboru będzie nieznacznie się różnił):

Na tym ekranie jest kilka opcji uruchomienia systemu:

• z domyślnymi ustawieniami;

• załadowanie systemu do pamięci RAM, co pozwoli na usunięcie nośnika, np. płyty CD w celu włożenia inne płyty, z której będzie, np. przywracany system.

• bezpieczny tryb graficzny, przydatny gdy ktoś posiada jakąś egzotyczną kartę graficzną, której Linux bez dodatkowych sterowników nie obsłuży;

• uruchomienia systemu z dysku, czyli tego który jest zainstalowany na dysku Windows, Linux lub inny;

• test pamięci RAM.

Proponuję wybrać opcję pierwszą, czyli domyślną. Po wstępnym załadowaniu się systemu, powinno się pojawić pytanie o wybór mapowania klawiatury:

Polecam pozostawić domyślny wybór, gdyż polskie literki nie będą potrzebne w tym systemie. Kolejny etap to wybór języka:

Proponuję zostawić domyślny wybór i wcisnąć enter, czyli angielski w wersji amerykańskiej, gdyż do wyboru i tak nie ma języka polskiego. W kolejnym etapie ładowania systemu, należy wybrać jedną z trzech opcji:

• uruchomić tryb graficzny, uruchamiając automatycznie program do partycjonowania GParted;

• ręczna konfiguracja trybu graficznego;

• linia poleceń.

W tym wypadku można wybrać tryb graficzny, jeśli komuś się nie uruchomi system w tym trybie, nie szkodzi, gdyż Partimage działa w trybie tekstowym w oparciu i bibliotekę ncurses, więc można wybrać trzecią opcję, czyli Enter command line prompt.

W przypadku wykonywania kopii zapasowej w postaci obrazu partycji, potrzebne będzie wolne miejsce na dysku w postaci osobnej partycji lub inny nośnik danych, np. pojemny pendrive lub dysk zewnętrzny. W przypadku gdy nie posiada się wolnej partycji, można stworzyć ją przy pomocy GParted:

Gdy już jest się w posiadaniu wolnej partycji lub innego nośnika danych, na który można skopiować obraz partycji, można przystąpić do dzieła. W pierwszej kolejności należy zamontować nośnik danych, na który będzie kopiowany obraz partycji, w taki sposób:

W tym wypadku montuję partycję sformatowaną systemem plików ntfs przy użyciu sterownika ntfs-3g, w moim przypadku jest to trzecia partycja pierwszego dysku twardego, która będzie moją partycją recovery, dodatkowo można jej nadać falgę hidden, czyli ukryta, aby domyślnie nie była widoczna przez system lub sformatować partycję innym systemem plików, np. ext3. Każdy oczywiście musi dostować ten wpis do swojego przypadku. Więcej informacji na temat montowania partycji i innych urządzeń znaleźć można tutaj.

Kolejnym krokiem będzie uruchomienie programu Partimage:

Powinno się pojawić takie okienko:

U góry pokazane są wszystkie partycje na dysku, należy zaznaczyć tą, którą chce się sklonować i wcisnąć klawisz Tab , aby przejść do pola Image file to create/use , czyli w tym miejscu należy podać ścieżkę i nazwę pliku, do którgo tworzyny/przywracany będzie obraz partycji.

Następnie należy zaznaczyć pożądaną opcję, czyli w tym wypadku, pozostawić domyślnie Save partition into a new image file , czyli Zapisz partycję do nowego pliku obrazu , kolejno aby przejść dalej należy wcisnąć F5.

Na tym etapie należy wybrać sposób kompresji obrazu, do wyboru 3 opcje:

• brak kompresji, obraz tworzy się najszybciej ale jego wielkość jest największa. W tym wypadku, jeśli komuś zależy na szybkości tworzenia/przywracaniu obrazu partycji, polecam tą opcję;

• kompresja programem Gzip, obraz jest tworzony szybko a wielkość obrazu jest małą;

• kompresja programem Bzip2 daje najmniejszy obraz ale obraz za to jest tworzony najdłużej, polecam, tym którym zależy na oszczędnym wykorzystaniu powierzchni dyskowej. Osobiście polecam ten stopień kompresji, ponieważ czas dekompresji obrazu, podczas przywracania partycji jest raczej taki sam jak w przypadku kompresji Gzipem.

Oprócz tego do wyboru są inne opcje, między innymi:

• sprawdzanie partycji przed wykonaniem kopii;

• możliwość nadanie jej etykiety;

• dzielenia w wybrany sposób obrazu na części

• zachowania programu po skończeniu jego działania.

Aby przejść dalej, należy wcisnąć klawisz F5.

Tu można nadać obrazowi etykietę.

Ostrzeżenie, dotyczy partycji sformatowanych systemem plików NTFS, pomimo że program ostrzega o eksperymentalnym wsparciu dla NTFS obraz w większości przypadków wykonuje się poprawnie.

System podaje informacje dotyczące kopiowanej partycji. Po operacji zakończonej sukcesem, powinno się pojawić odpowiednie powiadomienie:

Po wciśnięciu OK program powinien się wyłączyć.

1. b. Przywracanie obrazu partycji.

Gdy został wykonany obraz i przyszedł czas na przywrócenie systemu po jego awarii, można go w szybki sposób przywrócić. W tym celu należy uruchomić GParted LiveCD, zanim jednak zostanie uruchomiony program Partimage, należy zamontować nośnik danych z obrazem partycji, tak samo jak w punkcie na temat tworzenia obrazu partycji:

Teraz już można uruchomić Partimage

Podobnie jak w przypadku tworzenia obrazu partycji, z listy należy wybrać partycję, którą chce się przywrócić (w przypadku jej braku należy stworzyć przy pomocy GParted, z tym że partycja nie może być mniejsza niż ta, z której wykonany został obraz ale za to może być nawet większa), wcisnąć klawisz TAB, aby przejść do pola Image file to create/use , gdzie należy podać pełną ścieżkę do i nazwę obrazu:

Należy wcześniej sprawdzić dokładną nazwę utworzonego obrazu. Wciskając TAB po przejściu do pola Action to be done należy spacją zaznaczyć opcję Restore partition from an image file w przypadku przywracania sektora rozruchowego MBR (obraz MBR jest tworzony automatycznie wraz z obrazem partycji), należy wybrać tą opcję, jeśli kogoś interesuje przywrócenie wyłącznie MBR, w którym zainstalowany jest bootloader. Po wciśnieciu klawisza F5 kolejnym krokiem będzię, wybranie jednej z opcji:

Pierwsza symuluje przywracanie, druga opcja przywraca partycję kasując wszystko co znajduje się na obecnej partycji, aby przywrócić partycję, należy wybrać opcję drugą. Można wybrać co program ma zrobić po zakończeniu operacji, dowolnie do wyboru wg uznania. Aby przejść dalej, należy wciśnąć F5 , pojawi się znane już ostrzeżenie na temat systemu plików NTFS.

Informacje o partycji.

Tutaj należy potwierdzić chęć przywrócenia partycji:

Trwa przywracanie:

Po zakończeniu przywracania sukcesem, pojawi się stosowna informacja:

Odmontowujemy nośnik w podany sposób:

W tym momencie można już zrestartować komputer i cieszyć się systemem sprzed awarii.

Opisane wyżej operacje dotyczą systemu Windows i systemu plików NTFS ale w ten sam sposób można stworzyć obraz partycji innych systemów plików niż NTFS i stworzyć klon systemu Linux lub innego, działającego na wspieranym przez kernel systemie plików. W przypadku chęci wykonania obrazów innych partycji niż tej, na której zainstalowany jest system, należy postępować analogicznie wykonując każdy obraz z osobna lub skorzystać z dalszej części poradnika i użyć systemu CloneZilla zamiast Partimage, który umożliwia wykonanie obrazu całego dysku do jednego obrazu.

2. Wykonywanie obrazu partycji przy pomocy CloneZilla.

CloneZilla jest również minidystrybucją Linuksa opartą również na Debianie, przy pomocy tego systemu można wykonać dokładnie te same operacje opisane w pierwszej części poradnika, przy pomocy Partimage, jednak CloneZilla oferuje więcej opcji niż Partimage, między innymi:

• wykonanie obrazu całego dysku/dysków do jednego obrazu;

• wykonanie obrazów kilku partycji w tym samym czasie;

• tworzenie kopii zapasowej na dysku/partycji lokalnej

• tworzenie kopii zapasowej na serwerze lokalny;

• tworzenie kopii zapasowej na serwerze globalny;

• wykonanie obrazu w postaci bootowalnego obrazu ISO (u mnie ta opcja nie zadziałała albo nie potrafię jej jeszcze obsłużyć).

W przypadku wykonywania kopii na serwer lokalny/globalny nie miałem okazji tego czynić, dlatego skupię się głównie na wykonaniu kopii na komputerze lokalnym, czyli na osobnej partycji lub osobnym dysku w przypadku wykonywania kopii całego dysku.

1. a. Wykonywanie obrazu partycji.

Podobnie jak w przypadku wykonywania obrazu przy pomocy Partimage, do sklonowania partycji potrzebna będzie osobna partycja lub inny nośnik danych, np. pendrive lub dysk zewnętrzny, natomiast w przypadku klonowania całego dysku, potrzebny będzie inny nośnik danych niż ten sam dysk, którego będzie wykonana kopia, np. dysk zewnętrzny w tym wypadku.

Po nagraniu systemu CloneZilla na płytę CD lub skopiowaniu na pendrive należy taki nośnik bootować o czym pisałem w pierwszej części poradnika, po uruchomieniu powinien pojawić się podobny ekran wyboru:

Proponuję wybrać opcję pierwszą. Po pierwszym etapie uruchamiania system zaproponuje wybór języka, niestety brak polskiego dlatego proponuję wybrać domyślny (angielski amerykański) lub inny preferowany.

Kolejnym etapem będzie wybór mapowania klawiatury, ponieważ polskie litery są zbędne, proponuję domyślny wybór.

Przyszedł czas na uruchomienie programu, który działa w trybie tekstowym w oparciu o bibliotekę ncurses, w tym celu należy wybrać opcję, wybór drugiej skutkuje przełączeniem do konsoli, jeśli zaistnieje taka potrzeba.

Kolejnym krokiem jest wybór pomiędzy dwiema opcjami:

• kopiowanie urządzenia (dysku/partycji) do obrazu;

• kopiowanie urządzenia na inne urządzenie.

Należy wybrać tą, którą jest się zainteresowanym, ja opiszę opcję kopiowania partycji/dysku do obrazu.

Tutaj należy wybrać gdzie chce się skopiować partycję:

• na urządzenie lokalne (partycja/inny dysk);

• na wybrany serwer;

• lub przejście do konsoli

• ewentualnie rezygnacja z jakiegokolwiek działania.

Ja opiszę opcję pierwszą, czyli wykonanie obrazu partycji do innej partycji na tym samym dysku.

System informuje, że w przypadku chęci tworzenia obrazu na pendrive należy go podpiąć do USB i odczekać ok. 5 sekund i wcisnąć enter. Ja będę wykonywał kopię, jak pisałem wyżej, na inną partycję tego samego dysku, dlatego pomijam ten krok, wciskając enter bez podłączania pendrive lub innego nośnika podłączanego pod USB. Kolejnym krokiem jest wybór partycji, na którą będzie tworzony obraz partycji, należy wybrać odpowiednią dla każdego:

W kolejnym kroku należy wybrać partycję:

Oraz katalog, w którym zostanie zapisany obraz partycji:

Jeszcze tylko potwierdzenie, że wszystko się zgadza:

Na tym etapie należy wybrać co chce się skopiować (dysk/patycję), ponieważ ja wykonuję obraz partycji, wybrałem opcję saveparts :

System zaproponuje nazwę obrazu, którą można dowolnie zmienić:

Na tym etapie należy wybrać partycję lub kilka partycji, które zamierza się skopiować:

Wybór programu, który ma klonować, program zaleca wybrać opcję domyślną, tak samo ja proponuję uczynić:

Opcje proponuję pozostawić domyślne, chyba że wie się co się robi można dostosować wg własnych potrzeb:

Kolejnym etapem jest wybór stopnia kompresji lub jej brak:

• Gzip - tworzy szybko dość mały obraz;

• Bzip2 - tworzy dość długo mniejszy niż Gzip obraz;

• Lzma - podobno tworzy najszybciej najmniejszy obraz;

• bez kompresji, po prostu kopiuje partycje, obraz jest największy ze względu na brak kompresji, czas przywracania najszybszy, gdyż odbywa się bez dekompresji.

Tutaj można ustalić czy obraz ma być dzielony na części i jakiej wielkości, gdy chce się stworzyć cały obraz nie dzieląc na części, należy wpisać 0 (zero).

Tu można zdecydować co program ma zrobić po zakończeniu operacji:

Kolejnym etapem jest potwierdzenie, że wszystko się zgadza:

Na wszelki wypadek system pyta jeszcze raz czy jest się pewnym wykonywanych czynności

Wszystkie operacja należy potwierdzić eneterem i program przystąpi do kopiowania partycji.

Po zakończeniu można uruchomić ponownie komputer.

1. b. Przywracanie obrazu partycji.

Gdy został wykonany obraz i przyszedł czas na przywrócenie systemu po jego awarii, można go w szybki sposób przywrócić. W tym celu należy uruchomić CloneZilla, opis uruchamiania opisany był wyżej, więc nie ma sensu powtarzać. Po uruchomieniu systemu, należy uruchomić program:

Wybrać opcję device-image :

Następnie local_dev

Potwierdzić enterem:

W tym momencie należy wybrać partycję, z której będzie przywracana partycja:

Następnie należy wybrać opcję restoreparts

Jeśli wszystko dobrze pójdzie, system sam powinien wykryć obraz partycji i zaproponować odpowiedni wybór:

Kolejnym krokiem jest wybór partycji, która ma być przywrócona z obrazu:

Ten etap należy potwierdzić enterem , chyba że wie się co chce się osiągnąć to można dostosować opcje do własnych potrzeb:

Następnie należy wybrać pierwszą opcję:

Zdecydować co program ma poczynić po zakończeniu operacji:

Na koniec należy potwierdzić, że wszystko się zgadza:

Dla pewności jeszcze raz:

I na wszelki wypadek jeszcze raz

Po zakończeniu operacji przywracania partycji, można uruchomić ponownie komputer i cieszyć się systemem sprzed awarii.

Pozdrawiam!